_ با فوت هرشخص، روابط حقوقی و حقوق قانونی هر شخص از جمله مالکیت، که برای هر انسان زنده مطرح است ازبین رفته و موضوع ارث به محض فوت شخص با شرایطی که در ادامه مطرح خواهد شد معنا می یابد.

_ ارث به معنای انتقال غیرارادی حقوق و دارایی متوفی به ورثه می باشد.که با فوت شخص مالکیتش از اموال سلب شده و به طور غیر ارادی و قهری، اموال و ماترک متوفی( آنچه از متوفی باقی مانده ) به ورثه تعلق می گیرد.
_ ورثه وفق مقررات قانونی خویشاوندان متوفی هستند که در سه طبقه و با درجاتی تقسیم می شوند.
طبقات ارث شامل:
۱.پدر، مادر، فرزندان، نوادگان
۲.اجداد، خواهروبرادر، فرزندان خواهر و برادر
۳.عمه ها، عموها، خاله ها، دایی ها، فرزندان آنها

باوجود هر ورثه ی نزدیکتر( از حیث طبقه و درجه )، وراث دیگر از ارث محروم خواهند شد.

_ دو نوع خویشاوندی موجب ارث بری است:
خویشاوندی نسبی و خویشاوندی سببی(ماده ۸۶۱قانون مدنی)
_ خویشاوندی نسبی: ارتباط خویشاوندی خونی است که از طریق زاد و ولد ایجاد می شود.( ارتباط پدر، مادر، فرزندان و….)
در حالیکه خویشاوندی سببی ارتباط خویشاوندی است که از طریق ازدواج حاصل می شود.(ارتباط بین زوج و زوجه)

_ آنچه باید دانست این است که ارث به موجب خویشاوندی سببی، از طریق ازدواج دائم ایجاد می شود و شرط توارث در ازدواج موقت باطل است به عبارت دیگر در ازدواج موقت، زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند.

_ ترکه به معنای تمام اموال و حقوق مالی که پس از پرداخت تعهدات و دیون شخص متوفی به بازماندگان یا وارثان شخص تعلق می گیرد.
بنابراین آنچه به وراث تعلق می گیرد مواردی است که پس از پرداخت دیون فرد فوت شده باقی می ماند.(ماده۸۶۸قانون مدنی)

_ پس از کسر دیون متوفی و اصطلاحا تصفیه ی ترکه، نوبت به تقسیم ارث می رسد.لازم به ذکر است که سهم الارث ورثه وفق مقررات قانونی مشخص شده است که با آگاهی از آنها از طریق مشورت با وکیل و متخصص امر می توان از بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد.

_ شرایط لازم برای انتقال ارث:

۱.اولا باید مالی وجود داشته باشد ثانیا بین متوفی و وراث او رابطه ی خویشاوندی(نسبی یا سببی) وجود داشته باشد.
در خویشاوندی نسبی با رعایت طبقات و درجات، همواره ارث بری وجود دارد ولی در خویشاوندی سببی تنها در صورت دائمی بودن ازدواج امکان ارث بری وجود دارد.

۲.مورث باید فوت شده باشد و وراث باید حین فوت مورث(فرد متوفی که اموالش به ارث می رسد)زنده باشند.جنین هم می تواند وارث باشد بااین شرط که نطفه ی او حین فوت مورث منعقد بوده و زنده هم متولد شود اگرچه فورا بعد از تولد بمیرد.(ماده۸۷۵قانون مدنی)
فوت مورث؛ سبب ارث است و زنده بودن وارث در زمان فوت؛ شرط وراثت است.

_ فرزند خوانده از حیث حضانت و نفقه در حکم فرزند خانواده است ولی فرزند خواندگی از موجبات ارث نیست؛ به عبارتی فرزند خوانده به استثنای حق ارث و رابطه ولایت، دارای کلیه ی حقوق فرزند مشروع می باشد.

_ بررسی سهم الارث زوج، زوجه ووراث طبقه اول:

•زوج: اگر زوجه(متوفی) فرزند داشته باشد(چه از همسر فعلی خود چه از همسر سابق خود)، سهم الارث زوج(مرد) «یک چهارم» ولی در صورتی که زوجه(متوفی) فرزندی نداشته باشد، سهم الارث زوج، «یک دوم» است و اگر مرد تنها وارث همسرش باشد، کل ماترک را به ارث می برد.

•زوجه: اگر زوج(متوفی) فرزند داشته باشد(چه از همسر فعلی خود چه از همسر سابق خود)، سهم زوجه «یک هشتم» و در غیر این صورت سهم او « یک چهارم » است.
_ در صورت تعدد زوجات (چند همسر بودن مرد)، سهم های مذکور در بالا باهمین شرایط بین همه همسران مرد به صورت مساوی تقسیم می شود.
_ زنی که تنها وارث همسرش است بیشتر از « یک چهارم » ارث نمی‌برد و مابقی ترکه به خزانه ی دولت منتقل می شود.مگر اینکه شوهر تمام اموالش را برای همسرش که تنها وارث او است وصیت کند که در این صورت، زوجه « یک چهارم » ماترک را به عنوان ارث و « سه چهارم » مابقی را به عنوان وصیت می برد.در این حالت مازاد بر ثلث دارایی مرد که برای زن وصیت شده است نیازی به تنفیذ حاکم ندارد.

•پدر: اگر متوفی فرزند داشته باشد، سهم پدر « یک ششم » واگر متوفی فرزند نداشته باشد ، در صورتی که مادر متوفی زنده نباشد تمام ترکه برای پدر است ولی اگر مادر زنده باشد سهم پدر « دوسوم » ترکه است.

•مادر: سهم مادر در صورت وجود فرزند برای متوفی، « یک ششم » و در صورت نبود فرزند برای متوفی، « یک سوم » است.

_ هرگاه هریک از پدر یا مادر تنها وارث متوفی باشند و متوفی فرزند و نوه از هر درجه نداشته باشد، تمام ترکه را به ارث می برند.

•دختر: سهم دختر هر گاه تنها فرزند باشد، « یک دوم » و اگر دو یا چند دختر باشند( بدون فرزند پسر) فرض آنها « دو سوم » است.

•در صورت نبود پدر و مادر هرگاه متوفی یک یا چند اولاد داشته باشد، نحوه ی تقسیم ترکه به صورت زیر است:

_ هرگاه فقط یک فرزند باشد چه دختر و چه پسر، تمام ترکه متعلق به او است.

_ اگر فرزندان بیش از یکی باشند دوحالت وجود دارد:
۱.فرزندان همه دختر یا همه پسر باشند؛ که دراین صورت ترکه به تساوی بین آنها تقسیم می شود.
۲.بعضی دختر و بعضی پسر باشند که در این صورت پسر دو برابر دختر ارث می برد.(این ارتباط بین فرزندان پسر و دختر چه متوفی مادر باشد چه پدر، وجود دارد.)

_ نکته ی قابل توجه این است که اگر متوفی، هم فرزند داشته باشد و هم نوه، هیچ یک از نوادگان ارث نمی برند.حتی وجود یک فرزند از متوفی هم مانع ارث بری نوادگان است؛ چه نوادگان، فرزندان فرزند زنده باشند یا فرزندان فرزندی که فوت شده است.

_ نکته ی دیگر این که اسباب منزل و طلاهای مادر نیز مانند سایر اموال بوده و وفق مقررات قانونی بین وراث تقسیم می شوند..