بعد از اينكه شخصي فوت مينمايد ، وضعيت ورثه و ميزان سهم الارث هر كدام از ورثه تازماني كه گواهي انحصار وراثت از مرجع زيربط صادر نگردد به طور رسمي تعيين نميشود بنابراين در صورتي كه وراث بخواهند در سهم الارث خود تصرف كنند ابتدا بايد انحصار وراثت كنند تا تعداد وراث و منحصر بودن آن ها و ميزان سهم الارث هر يك بررسي گردد .
️چه كساني ميتوانندازدادگاه تقاضای
صدور گواهی انحصار وراثت کند.؟
هر يك از وراث متوفی و يا هر شخصی كه منفعتی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی
انحصارواثت کند.چنانچه وراث یا اشخاص ذی‌نفع متعدد باشند، نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یك نفر از این افراد برای امضا و ارائه دادخواست گواهی انحصار وراثت كافی است.
️مرجع صالح جهت صدور گواهی انحصار وراثت كجاست ؟
مرجع صالح برای قبول درخواست گواهی انحصار وراثت ، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی می‌باشد.هر یک از ورثه و همچنین هر ذی نفعی می تواند دادخواست مربوطه را از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه قانونی متوفی کند.

️آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست؟

در صورتي كه هريك از ورثه یا هر ذی نفعی بخواهند اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک ها و ……انجام دهند نیازمند گواهی مذکور ميباشد بنابراین اگر انحصار وراثت نکنیم امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی بانک ها نیست.
️مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟
١-گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می شود.
٢-استشهادیه محضري
٣-شناسنامه متوفی
٤-عقدنامه یا رونوشت
٥-شناسنامه وراث
٦-احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده
️برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟
یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت داشتن برگه استشهادیه است، به این صورت که ۳نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند، دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.
انواع گواهي انحصار وراثت :
اگر متوفی دارای اموال باشد بایستی گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ کرد و اگر دارای اموال نیست صرف گرفتن گواهی انحصار وراثت محدود کفایت می کند. توجه داشته باشید اگر بعداً بخواهید ملک یا مال موروثی را بفروشید نیازمند گواهی انحصار وراثت نامحدود می باشید.لحاظ هزینه بین این دو تفاوت نیست. اما حیث مدت زمان بین آنها اختلاف است. از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود انتشار آگهی است. فاصله بین انتشار آگهی در روزنامه تا زمان صدور گواهی یک ماه است. در خصوص نشر آگهی نیز لازم نیست کار خاصی انجام بدهید شعبه شورای حل اختلاف به پرونده رسیدگی می کند و خودشان رایگان نشر آگهی ميكنند.مطابق بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ مورخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ وزارت دادگستری اگر متوفی دارای اموالی بیشتر ۵۰۰ میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان باشد گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود و نیازمند نشر آگهی است.
️آیا امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد؟
بله هر کسی که نسبت به به مفاد آن اعتراض داشته باشد بدون قید مدت می تواند نسبت به اعتراض اقدام نماید.

️اگرشخصي از متوفی طلب داشته باشد ولی اسامی وراث را نمی داند، این امکان وجود دارد که برای اخذ گواهی اقدام نماید؟

بله اگر وراث گواهی را اخذ نکرده باشند هر ذی نفعی می تواند از شورای حل اختلاف با ذکر دلیل ، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت برای فرد فوت شده کند.
️آیا حضور همه ورثه الزامی است؟

خير اقدام هر يك از ورثه برای گرفتن انحصار وراثت کافی است.فقط ورثه ای که اقدام میکند لزوما باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد.

️اگر یکی از وراث خارج از کشور باشد و مدارک هم در دسترس نباشد چه باید کرد؟
هرکدام از وراث می تواند به تنهایی و بدون مدارک سایر وراث هم تقاضای صدور گواهی حصر ورثه کند در اين صورت اصل مدارک، از اداره ثبت احوال
استعلام خواهد شد.
️اگر يكي از وراث از صدور گواهي انحصار وراثت مطمئن باشد ولي هيچ اطلاعات ديگري در خصوص ميزان سهم الارث و ميزان تركه و شماره پرونده و شعبه نداشته باشد، چگونه بايد از اين موارد مطلع گردد ؟
توصیه می کنیم به ساختمان مرکزی شورای حل اختلاف در تهران مراجعه کند تا از طریق رایانه با جستجوی نام متوفی و وراث از شعبه صادر کننده مطلع شود.
️در صورتي كه بيش از ده سال از صدور گواهي انحصار وراثت گذشته باشد و دسترسي به آن ممكن نيست ،و آن را گم كرده است. بهتر است مجددا اقدام به اخذ گواهي نمود .

️درصورتي كه متوفي در شهر ديگري فوت شود امكان اخذ گواهي حصر وراثت در تهران وجود دارد ؟
طبق قانون شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صالح به صدور گواهی است. اما می توانید اعلام کنید که در تهران زندگی می کرده است. اعلام اشتباهی محل فوت متوفی ضمانت اجرایی ندارد.
️برای مطالبه مهریه از وراث هم نیاز به انحصار وراثت است؟
بله قطعاً، چه از طریق دادگاه مطالبه مهریه شود و چه از طریق اداره اجرای ثبت، یکی از مدارک لازم گواهی حصر وراثت است. توضیح مختصر اینکه اگر متوفی مالی داشته باشد اول بدهی او مثل مهریه پرداخت می شود و بقیه مال بین وراث تقسیم خواهد شد.

️آیا دیر پرداخت کردن مالیات یاگرفتن گواهی انحصار وراثت مشمول جریمه است؟
خیر بر طبق آخرین تغییرات قانون مالیات های مستقیم درصورتيكه متوفي بعد از ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده باشد ،تاخیر در دادن اظهار نامه مالیات بر ارث مشمول جریمه نیست.

موسسه حقوقي دادخواه كيان بامديريت ابراهيم كياني وكيل پايه يك دادگستري ومشاورحقوقي